Cách bày và ý nghĩa của Bàn thờ gia tiên
Chủ Nhật, 26 tháng 10, 2014
Mỹ
nghệ Thành Phát chia sẻ cách đặt bàn thờ, cách sắp xếp bàn thờ gia tiên, đặt đồ thờ cúng bằng đồng
trên bàn thờ.
Cách bày và ý nghĩa của Bàn thờ gia tiên:
Trước
tiên bàn thờ là nơi tưởng nhớ, nó như một thế giới thu nhỏ của người
đã khuất. Hai cây đèn tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng, hương là
tinh tú. Từ những đặc tính cơ bản này, người Việt đã hội dần vào bàn thờ nhiều
hình tượng phụ mang tính thiêng liêng khác.
Có
thể kể tới một trục vũ trụ là khúc trầm hương dưới dạng khúc khuỷu vươn lên
trong bát hương. Trục này mang ý nghĩa tinh thần, được coi như gạch nối
giữa trời và đất, cho âm dương đối đãi đem tới một nguồn hạnh phúc. Hai bên bát
hương, phía sau hai cây đèn thường có hai cành hoa cúc giấy, với nhiều bông nhỏ
bao quanh một bông lớn. Hai cành hoa này tượng trưng cho ngày dương (hoa vàng
bên trái), âm (hoa bạc bên phải).
Nhiều
gia đình còn đặt xen giữa đèn và hương là hai cái đĩa để đặt hoa quả lễ, phía
trước bát hương để một bát nước trong, coi như nước thiêng. Những nhà giàu có,
đằng sau bát hương thường có đỉnh trầm bằng đồng trang trí nhiều hình
được thiêng liêng hoá như lân ở đỉnh tượng trưng cho sự thông minh,
sức mạnh, để kiểm soát tâm hồn người hành lễ, hổ phù mang tư cách cầu no đủ,
cây trúc biểu hiện tính quân tử.
Cành
đào được cắm trên bàn thờ có huyền lực trừ ma tà và mọi xấu xa, màu đỏ chứa một
sinh khí lớn lao. Vì thế hoa đào thắm là lời cầu nguyện và lời chúc phúc đầu
xuân. Việc cầu phúc đôi khi được hội vào lọ cắm một cành hoa tre, nhuộm ngũ sắc
gần giống như cây đũa trên bát cơm cúng cho kiếp đời đã qua.Ở nhiều nơi, trên
bàn thờ còn có khảm (gần giống chiếc am nhỏ, bằng gỗ có cánh cửa đựng bài vị tổ
tiên) được chạm trổ với tứ linh long, ly, quy, phượng cùng hoa cỏ thiêng…
Những
nhà nông thôn nghèo, không có khảm, người ta thường treo lên tường phía trên
bàn thờ một tranh dân gian vẽ ngũ quả, chiếc cuốn thư… để cầu sự no đủ, đồng
thời làm sáng, ấm ngôi nhà.
Trên
bàn thờ gia tiên thường có những đồ thờ cúng bằng đồng như hình bên
dưới.
Những
nhà theo đạo Phật ít bày đồ mặn trên bàn thờ chính, mà thường đặt thấp hơn để
tránh sự uế tạp và để hồn tổ tiên dễ siêu thoát. Cây mía được đặt ở bên bàn thờ
thường nói là để các cụ chống gậy về vui với con cháu.
Thực
ra, từ xưa, cây mía đã là cây linh thiêng gắn với câu chuyện tạo thiên lập địa
của cư dân hải đảo. Mía được du nhập vào đất Việt trở thành một thứ trục vũ
trụ, gạch nối tầng trên với tầng dưới, để dẫn linh hồn tổ tiên từ trên trời về
với con cháu. Khi phát hiện ra lửa, người ta nhận thấy chỉ có khói bay lên và
dần dần khói lửa đã đi vào hội lễ, từ đó nảy sinh nến và hương trong việc tín
ngưỡng. Trước bàn thờ, người ta thường thắp 2 ngọn nến tượng trưng cho hai vầng
nhật nguyệt, tiếp đó là một nén tâm hương để hướng tới mọi điều tốt lành vì tâm
hương có nghĩa là ngũ hương. Nhưng cũng có nhiều người thắp 3 nén hương nhằm
cầu cho một sự việc nào đó được tiến triển vì số 3 lẻ dẫn tới chuyển động, biến
đổi, phát triển. Hướng bàn thờ cũng được người Việt rất quan tâm. Thông thường
hướng nhà theo đạo Phật thì hướng nam là nơi của bát nhã, tức trí tuệ, hướng
của sự sáng tạo, của sinh lực tràn trề, đầy dương khí.
Nhiều
khi cũng đặt bàn thờ hướng tây vì người ta nghĩ hướng này hợp với sự đối đãi
của âm dương, nên yên ổn và phát triển, nghĩa là vị thần được an toạ. Suy cho
cùng, tất cả vì lòng người, vì một tâm hướng thiện. Bàn thờ tổ tiên là vẻ đẹp
của văn hoá truyền thống. Nơi đây rực rỡ với mỗi độ xuân sang. Người Việt hiểu
sâu sắc rằng có quá khứ mới có hiện tại và tương lai. Ta nhìn vào nơi thờ tổ
tiên để thấy truyền thống và vẻ đẹp truyền thống dân tộc.
Chia sẻ:
Chia sẻ
Thống Kê :
Comments[ 0 ]
Đăng nhận xét